ابن‌خصیب ابوبکر حسن بن خصیب بغدادیابوبکر (ابوالحسین) حسن بن خصیب بغدادی کوفی قمی، مشهور به ابن‌خصیب (زنده در قرن سوم هجری)، از منجمان ایرانی‌تبار در قرن سوم هجری قمری بود. ۱ - معرفی اجمالیابوبکر (ابوالحسین) حسن بن خصیب بغدادی کوفی قمی، مشهور به ابن‌خصیب، اخترشناس ایرانی‌تبار بود. [۱]
قفطی، علی بن يوسف، تاریخ الحکماء، ص۱۶۵.
ابن‌طاووس او را ابن‌ابی‌الخصیب و از دانشمندان شیعه اهل قم و مقیم کوفه برشمرده است.از زادگاه و جزئیات زندگی وی آگاهی دقیقی در دست نیست و آن‌طور که از نوشته خود وی در کتاب الموالید بر می‌آید، ابوالعنبس صیمری منجم را در سال ۲۳۰ هـ ملاقات کرده است. بدین‌ترتیب، می‌توان چنین نتیجه گرفت که ابن‌خصیب در نیمه دوم سده سوم زنده بوده است، از این‌رو گفته اسماعیل پاشا که تاریخ درگذشت او را در حدود ۱۹۰ هـ ذکر کرده، درست به نظر نمی‌رسد. به هر حال او در احکام نجوم مهارت و شهرت بسیاری داشت و به عربی و فارسی می‌نوشت. پیش از آنکه به علم هیئت بپردازد، به تحقیق و مطالعه در سعد و نحس ستارگان علاقه خاصی داشت و در پیش‌گویی نیز توانا بود، اما پیش‌گویی‌های او اغلب نادرست بود. [۵]
بابانی، اسماعيل بن محمد، هدیة العارفین، ج۱، ص۲۶۵.
۲ - آثارابنخصیب دارای تصنیفاتی در صناعت نجوم می‌باشد و آثار وی در شمار بزرگ‌ترین کتاب‌های احکام نجوم مورد پذیرش ملل دیگر قرار گرفت. از آثار او کار مهتر یا الکار مهتر دائرة المعارفی نجومی است که ابن‌ندیم آن‌را شامل چهار کتاب المدخل الی علم الهیئه، تحویل سنی العالم، الموالید و تحویل سنی الموالید می‌داند. گذشته از آثار یاد شده، قفطی کتاب‌های قضیب الذهب و النکت و المنشور را به ابن‌خصیب نسبت می‌دهد [۷]
قفطی، علی بن يوسف، تاریخ الحکماء، ص۱۶۵.
که به نظر می‌رسد دچار اشتباه شده، زیرا در هیچ‌یک از مآخذ دیگر که آثار ابن‌خصیب را نوشته‌اند، به کتاب‌های مذکور اشاره نشده است.۳ - مطالعه بیشتربرای مطالعه بیشتر به منابع زیر مراجعه شود. [۸]
جمعی از نویسندگان، دانشنامه ایران و اسلام، ج۴، ص۵۳۱.
[۹]
حسن انوشه و دیگران، فرهنگ زندگی نامه‌ها، ج۱، ص۳۹۸.
[۱۰]
دهخدا، علی‌اکبر، لغت‌نامه دهخدا، ج۶، ص۷۸۸۱.
[۱۲]
کارل بروکلمان، تاریخ الادب العربی، ج۴، ص۲۰۳.
۴ - پانویس
۵ - منبعپژوهشگاه فرهنگ و معارف اسلامی، دائرة المعارف مؤلفان اسلامی، ج۱، ص۲۴۶، برگرفته از مقاله «حسن بن خصیب بغدادی». رده‌های این صفحه : دانشمندان شیعه قرن 3 (قمری) | منجمان ایران | منجمان قرن 3 (قمری) | نویسندگان سده سوم(قمری)
|